Recordomzet maskeert onzekerheden en uitdagingen telers
De grote impact van gestegen kosten zoals energie, personeel en grondstoffen heeft niet te onderschatten gevolgen op de productie van de BelOrta-producenten. Telers moeten vaak lang vooraf plannen als het om zaaien, planten, oogsten of het bewaren van hardfruit gaat. Dergelijke planning brengt zeker in onzekere en volatiele tijden hoge risico’s met zich mee. Naast de onzekerheid op het vlak van productie, zagen we ook wijzigingen in de winkelmand van de consument als gevolg van een ongeziene inflatie en de gedaalde koopkracht.
Productie vruchtgroenten sterk beïnvloed door gestegen energiekosten
In een normaal seizoen zouden we kunnen spreken van behoorlijke prijzen voor heel wat tomatensoorten. De gestegen kostprijs van zowel energie als grondstoffen heeft echter een grote impact op het bedrijfsresultaat van heel wat telers en teelten. Daarenboven viel het op dat een heleboel groentespecialiteiten het moeilijker hadden dan de klassieke types. De koopkrachtvermindering lijkt vooral een impact te hebben op producten met een hogere (kilo)prijs.
De komkommerproductie (bij ons en elders) daalde aanzienlijk t.o.v. vorig jaar, hetgeen resulteerde in een betere middenprijs. Aubergines kenden een moeizame seizoenstart maar mochten rekenen op een betere tweede jaarhelft, terwijl paprika een eerder wisselvallig seizoen heeft gekend met een iets lager resultaat in vergelijking met vorig jaar. Duurdere energie heeft niet alleen op een directe manier impact op productie, ook indirect wordt het telen van vruchtgroenten vaak heel wat moeilijker bij een lagere kastemperatuur.
Bij bepaalde andere groenten merken we een heropleving van horeca en foodservice na twee door COVID getekend jaren. Dit uit zich onder andere in de vraag naar specifieke sorteringen van asperges. Desalniettemin heeft het onvoorspelbare weer gezorgd voor een grillig verloop van het aspergeseizoen met een goede start, gevolgd door een heel zwakke meimaand en een ietwat beter seizoenseinde in juni. Een zelfde verloop zagen we bij heel wat bladgewassen. Een goede start, een zwak middenstuk en een beter seizoenseinde.
Prei kende dan weer een jaar met twee gezichten. Het groeiseizoen van 2021 verliep voorspoedig en resulteerde in hoge opbrengsten per kilo. In combinatie met een zachte winter had dit lage prijzen tot gevolg in de eerste jaarhelft van 2022. De droge en warme zomer van 2022 had een negatieve impact op de productie en het aanbod waardoor de markt in het najaar wat kon heropleven. Bloemkool kende zowel qua aanvoer als qua prijsvorming een jaar met echte ups en downs, wat echter resulteerde in een onder gemiddelde jaarmiddenprijs.
Op de witloofmarkt was de situatie dan weer zeer slecht vanaf januari tot midden augustus. De heropleving van de markt na deze periode kon de geleden schade helaas niet meer goedmaken. Koopkracht, energie, de internationale marktsituatie maar ook de alsmaar sneller opduikende, wijzigende en verdwijnende consumptietrends konden het resultaat van een product maken of kraken het afgelopen jaar.
Zachtfruit en steenfruit – betere zomer dan 2021
De seizoenstart voor aardbeien was degelijk op commercieel vlak. Vanaf half april ging deze echter snel bergaf, en dat voor ruim een maand lang. Het samenkomen van heel wat productie in binnen- en buitenland leidde tot een tijdelijke explosie van het aanbod, uiteraard zeer nefast voor de marktprijs. Na deze periode kwamen vraag en aanbod terug in evenwicht en werden de prijzen beter.
Op kwaliteitsvlak was 2022 een veel beter zachtfruitjaar dan 2021, dat geplaagd werd door een enorm natte zomer. De verhouding tussen vraag en aanbod was redelijk goed in evenwicht tijdens het Belgisch seizoen en resulteerde zo in een relatief constante prijsvorming. De kersenproductie klom opnieuw naar normale cijfers. Een deugddoende evolutie na het zeer moeilijke 2021-seizoen. Dankzij de centrale hydrokoeling en sortering kon er heel flexibel gewerkt worden op vlak van rassen en verpakkingen, beide sterke troeven met het oog op een vlotte vermarkting.
Opvallend in 2022 was de verdere ontwikkeling van recent gelanceerde conceptproducten BelOplum (pruimen) en BelOmelon (meloenen). Beide projecten worden door zowel de telers, handel als consumenten zeer warm onthaald. Lokale duurzame teelt wordt duidelijk gewaardeerd. Ook in 2023 gaan we verder deze ingeslagen weg in.
Bewaarkosten bij hardfruit lopen erg hoog op – Conference verstevigt positie
Het afgelopen hardfruitseizoen was een uitdaging en dat niet alleen door de grote volumes hardfruit die in heel Europa geoogst werden. De enorm toegenomen bewaarkosten zorgen ervoor dat product sneller in de markt gezet wordt en bijgevolg minder gespreid aangeboden wordt. Dit is uiteraard nefast voor de prijsvorming. Daarnaast heeft de oorlog in Oekraïne en de dure transportkost ook gevolgen voor onze export. Toch is het niet allemaal kommer en kwel op het vlak van hardfruit. Onze Conference peren bestendigen hun goed kwaliteitsimago en vinden steeds meer nieuwe eindbestemmingen. Bovendien groeien bestaande markten door.
Wat appels betreft, kenden we dan weer een moeilijk jaar als gevolg van de te grote Europese producties. Bij de oogst van afgelopen herfst werden ook heel wat partijen direct voor verkoop aangeboden als gevolg van de hoge bewaarkosten. Dit zorgde voor een stevige druk op de markt. Lagere Europese stocks eind 2022 doen ons hopen op beterschap begin 2023.
Impact van koopkrachtdaling op bio-groenten en -fruit
Net als bij enkele specialiteiten en convenience producten noteren we ook bij bio een belangrijke inflatie-impact. Bepaalde gelegenheids-biokopers grijpen al eens vaker naar een goedkoper alternatief en dit laat zich voelen in de verkoopcijfers. Er was echter ook positief nieuws op bio-vlak. Het warme weer van afgelopen zomer had een positieve invloed op de kwaliteit van ons bio-zachtfruit hetwelk de verkoop en het verbruik ten goede kwam, zeker in vergelijking met het uiterst natte 2021.
De droogte heeft ook vaak een gevolg op de kalibers van heel wat groente – en fruitsoorten. Kleinere maten leiden vaak ook tot een lager aanbod. In een inflatoir jaar als 2022 vertaalt dit zich helaas niet altijd in een betere prijsvorming, terwijl dat dat wel nodig is voor de rendabiliteit van de bio-producenten. Eind 2022 merkten we echter wel terug beterschap in de vraag en ook voor 2023 hopen we verder te gaan op dit elan.
Uitrol CO2-reductieplan past binnen het streven naar duurzamere productie en handel
Begin oktober publiceerden we ons jaarlijks duurzaamheidsrapport. Op vaste thema’s inzake partnerschap met telers, verkleinen van de ecologische voetafdruk, zorg voor mens en maatschappij en oog voor natuurlijke en gezonde producten wordt gestaag en met resultaat verder gewerkt. BelOrta mag zich sinds enkele jaren een trotse SDG-Pioneer van de VN noemen. Een onderscheiding die enkel toegekend wordt aan bedrijven die verstrekkende resultaten boeken op het vlak van duurzaamheidsdoelstellingen. Maar dat betekent niet dat we op onze lauweren rusten. We gaan er volop voor om tegen 2030 onze CO2-uitstoot met 42% te verminderen (t.o.v. 2020). Dit plan werd bevestigd en goedgekeurd door SBTi (Science Based Targets initiative), waarmee BelOrta behoort tot een selecte club van Belgische bedrijven die reeds duidelijke doelstellingen heeft vastgelegd op dit vlak.
BelOrta blaast 10 kaarsjes uit en bouwt verder aan de toekomst
In 2023 viert BelOrta zijn tiende verjaardag. Uiteraard zullen we stilstaan bij dit eerste lustrum. Onze focus ligt echter op de toekomst. In de uitbouw van onze coöperatie werden we de afgelopen 10 jaar regelmatig geconfronteerd met heel wat uitdagingen. Alsof de groente- en fruitteelt met alle onvoorspelbare weersomstandigheden en de steeds strengere wetgevingen nog niet zwaar genoeg was, kregen we in 2014 een zware Rusland-ban voor de voeten geworpen. Voor onze appelen en peren, maar ook voor heel wat vruchtgroenten ging hierdoor een kostbare afzetmarkt verloren. Ook de Brexit, de Coronacrisis en recent nog de wereldwijde energiecrisis en torenhoge inflatie zorgden voor een heel hobbelig parcours.
Politieke profileringsdrang met helaas soms weinig genuanceerde regelgevingen tot gevolg gaat ten nadele van het harde werk van onze producenten. Denk hierbij maar aan de steeds wijzigende verpakkingswetgevingen, de discussies over MAP7 en de gevolgen van het stikstofarrest voor de verdere ontwikkelingskansen van tuinbouwbedrijven. Gezond voedsel produceren is geen evidentie en daar zouden overheden en andere verantwoordelijkheidsdragers zich beter bewust moeten van zijn. Voedselproductie mag geen politieke pasmunt worden. Het is een dagelijkse opgave van heel wat gepassioneerde en trotse familiebedrijven.
Dat BelOrta blijft geloven in de toekomst en haar verantwoordelijkheid wil nemen in het streven naar en het realiseren van een leefbaar inkomen voor haar coöperatief georganiseerde telers, mag blijken uit de intentieverklaring die begin februari 2022 werd gesloten met de Belgische Fruitveiling. Eind 2022 werden de gesprekken afgerond en bezegeld in een juridisch akkoord. Verwacht wordt dat tegen medio 2023 de Belgische Mededingingsautoriteit haar finale goedkeuring zal verlenen met als doelstelling tegen 1 juli 2023 tot een volledige operationele integratie te komen. Hiertoe zal de komende weken de gepaste communicatie gevoerd worden ten dienste van de betrokken telers, medewerkers en klanten.
BelOrta neemt als coöperatie van meer dan 900 telers, of beter 1300 telers na integratie met BFV, graag de handschoen op en kijkt met veel enthousiasme positief vooruit. We zijn er van overtuigd dat samenwerken loont en dat iedereen in de keten van veld tot op bord hier de vruchten van plukt. Ook het komende jaar zullen onze fiere BelOrta-telers zich weer inzetten om elke dag voor de lekkerste, meest kwaliteitsvolle groenten en het sappigste fruit te zorgen. Lokaal geteeld, kraakvers, vol smaak en verbazend plezant voor iedereen aan tafel.
